Jednym z elementów, na który należy zwrócić uwagę podczas zakupu lampy do salonu czy sypialni, jest rodzaj gwintu żarówki. Czy będą to zwykłe – żarnikowe, wycofywane już z produkcji, a może nowoczesne diody LED? W zależności od mocy i barwy światła można zdecydować się na różne opcje. W takim wypadku pojawia się jednak pytanie o ich poprawną utylizację. Co zrobić ze zużytą świetlówką? Gdzie utylizować żarówki? Odpowiedź zależy od jej rodzaju. W handlu znajdują się ich trzy rodzaje:
- żarówki wolframowe, żarnikowe. To te, najprostsze, które jeszcze niedawno były w każdym domu;
- diody LED;
- świetlówki;
Z racji, że każda zbudowana jest nieco inaczej, wymaga nieco odmiennego postępowania.
Utylizacja żarówek żarnikowych
Kiedyś w niemal każdym domu wykorzystywane były tradycyjne żarówki żarnikowe. Obecnie wycofywane są z produkcji ze względu na krótką żywotność i duże zużycie prądu. Miały jednak swoje zalety: przede wszystkim ich cena była niższa niż świetlówek czy diod typu LED. Nie zawierały też żadnych substancji niebezpiecznych, nie były więc szczególnie problematyczne. Nie można ich jednak wyrzucać razem ze szkłem albo do pojemnika na tworzywa sztuczne. Żarówki wolframowe nie nadają się bowiem niestety do recyklingu, dlatego trzeba wyrzucić je do odpadów zmieszanych.
Utylizacja żarówek LED
Diody LED mają wiele zalet. Można przy ich pomocy zaaranżować ciekawy system oświetlenia (w postaci sznurów, lampek punktowych czy sufitowych). Zużywają mało prądu, mają długą żywotność. Pasują do nowszych modeli lamp, które można za pomocą specjalnego urządzenia podłączyć do aplikacji i nimi sterować. Żarówki LED są jednak bardziej wymagające w kwestii utylizacji. Chociaż nie zawierają substancji niebezpiecznych, ich budowa nie pozwala na wyrzucenie ich razem z odpadami zmieszanymi. Ich elementem składowym jest zasilacz, czyli specjalny układ elektroniczny, który dopasowuje dostępne napięcie zasilania do diody lub układu diod. W Polsce jest to zasilanie sieciowe – prąd zmienny 230 V. Z tego względu żarówki LED można:
- wyrzucić do elektrośmieci, jeśli taki kontener znajduje się np. na osiedlu;
- wyrzucić do pojemnika na elektroodpady – jeśli jest w mieście;
- oddać do punktu odbioru tego rodzaju śmieci – często znajdują się one w marketach budowlanych typu Ikea, Obi czy Castorama. Markety budowlane prowadzą też często punkty wymiany. Można zużytą żarówkę właśnie oddać na wymianę i kupić sobie od razu nową.
Diod typu LED nie wyrzuca się wraz z odpadami zmieszanymi. Do czasu odniesienia jej we właściwe miejsce należy przechowywać w taki sposób, aby nie uległa uszkodzeniu. Warto pamiętać, że tak zutylizowana dioda LED nadaje się do recyklingu i zostanie ponownie wykorzystana. Warto więc chronić ją przed pęknięciem czy złamaniem któregoś z elementów.
Utylizacja żarówek energooszczędnych
Najbardziej problematycznym odpadem są świetlówki. Mimo wszystko mają wiele zalet. Główną jest długi czas świecenia – od 3000 aż do 6000 godzin. Świetlówka zasilana napięciem przemiennym o częstotliwości 50 Hz gaśnie i zapala się 100 razy w ciągu sekundy. Zbyt szybko, by dostrzegło to ludzkie oko. W przypadku, gdy się przepali, można:
- wyrzucić je do elektrośmieci – o ile specjalny pojemnik znajduje się na osiedlu albo w mieście;
- oddać do punktu wymiany w Castoramie/Ikei/Obi;
- wymienić na nową w markecie budowlanym (o ile istnieje taka możliwość).
Oczywiście trzeba bardzo starannie zabezpieczyć ją przed uszkodzeniem. Gdy jednak świetlówka pęknie, sprawa nieco się komplikuje. Świetlówki zawierają bowiem substancje szkodliwe i bezwzględnie trzeba chronić siebie i środowisko przed ich wpływem. W takim wypadku należy:
- dokładnie wywietrzyć pomieszczenie;
- za pomocą gumowych rękawic pozbierać i zamieść wszystkie odłamki;
- przetrzeć podłogę mokrą gąbką lub szmatką;
- żarówkę, rękawice i gąbkę zapakować do worka i dokładnie go zawiązać;
- taki “zestaw” należy oddać w punkcie składowania odpadów i uprzedzić przy tym personel, co zawiera. Trzeba mieć na względzie, że świetlówka zawiera argon oraz rtęć, które są substancjami szkodliwymi i które nie mogą być utylizowane w “normalny” sposób;
- bezwzględnie nie wolno wyrzucać nawet nieuszkodzonej świetlówki do odpadów zmieszanych!
Kto odbiera elektrośmieci?
Zgodnie z ustawą z dnia 11 września 2015 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym, sprzętu działającego na prąd lub baterie nie można wyrzucać do pojemnika na odpady zmieszane. Zawierają bowiem substancje szkodliwe (jak rtęć, freon czy ołów). Ustawa zaczęła obowiązywać 1 stycznia 2016 r. I od tego czasu za takie zachowanie grozi kara grzywny w wysokości od 500 zł do nawet 5000 zł. Żarówki nie są wyjątkiem. Gdzie więc szukać punktów odbioru elektrośmieci?
- Odbiorem tego rodzaju odpadów zajmują się firmy usługowe. Wystarczy poszukać adresów w Internecie;
- markety budowlane takie, jak Castorama, Ikea czy Obi często organizują tego rodzaju punkty odbioru i wymiany zużytych żarówek;
- w niektórych miastach są już specjalne punkty i pojemniki na elektroodpady, gdzie śmiało można wyrzucić przepaloną diodę czy świetlówkę;
- na osiedlach powinny znajdować się specjalne pojemniki na elektrośmieci. Jeśli takich nie ma, warto zgłosić potrzebę ich zakupu w administracji wspólnoty. Segregacja powinna być przecież prosta i wygodna!
Utylizacja żarówek wcale nie jest więc aż tak skomplikowana, jak mogłoby się to wydawać na pierwszy rzut oka.
Co zrobić, gdy żarówka pęknie?
Pęknięcie żarówki to problem nie tylko z uwagi na drobinki szkła, które mogą skaleczyć palce. Pęknięta dioda LED nie nadaje się do recyklingu, natomiast świetlówka zawierająca substancje niebezpieczne wymaga specjalnego postępowania i zabezpieczenia. Przede wszystkim należy:
- ostrzec innych domowników;
- zabezpieczyć ręce oraz stopy;
- wyłączyć światło w pomieszczeniu;
- delikatnie wykręcić gwint z oprawki;
- dokładnie pozbierać i pozamiatać wszystkie drobinki szkła;
- w przypadku pękniętej świetlówki natychmiast dokładnie wywietrzyć pomieszczenie.
Dlaczego poprawna utylizacja żarówek LED i świetlówek jest taka ważna?
Dlaczego warto zadbać o to, aby utylizacja żarówek energooszczędnych przebiegła poprawnie? Ze względu na środowisko, zdrowie swoje oraz najbliższych. Recykling pozwala na odzyskanie części surowców, co przekłada się na ochronę środowiska. To znaczy, że rośliny i zwierzęta, których części spożywamy, będą zdrowe i bezpieczne dla nas. Nadal będzie można cieszyć się czystymi rzekami i piękną zielenią. Wykorzystane w produkcji świetlówek substancje niebezpieczne, jak rtęć, nie dostają się do środowiska. Nie zatruwają gleby ani wód gruntowych, nie dostają się do organizmów żywych, nie powodują więc chorób. Rtęć czy ołów są bardzo szkodliwe dla zdrowia! Objawy zatrucia są poważne. Rtęć wywołuje biegunki, krwawe wymioty czy silne bóle brzucha i może dostać się do organizmu nie tylko bezpośrednio, ale też na przykład wraz z owocami morza.
Przed zakupem lampy pomyśl o żarówce
Wybierając lampę do salonu, sypialni albo pokoju dziecięcego, trzeba przemyśleć nie tylko kwestię estetyki, ale również rodzaj żarówek. Na szczęście nawet te, dekoracyjne typu Edison (sprawdź w naszym sklepie) mają gwinty tradycyjne, wolframowe. Dzięki temu nie ma kłopotu z ich używaniem, ponieważ pasują do większości opraw. Warto zdecydować się jednak na nieco droższe rozwiązanie, jak diody typu LED. Pozwolą zaoszczędzić prąd i tym samym pieniądze. Są energooszczędne, wydajne oraz przyjazne dla środowiska, gdyż nadają się do recyklingu.
Jak sprawić, by żarówka wystarczyła na dłużej?
Jeśli wciąż masz dylemat w kwestii utylizacji zużytej żarówki i nie wiesz, jak go rozwiązać, jest na to kilka prostych trików, w dodatku pozwalających zmniejszyć rachunki za prąd! Jak wspomnieliśmy wyżej, najlepsze dla portfela i środowiska naturalnego są żarówki ledowe. Ich żywotność jest dłuższa niż w przypadku tradycyjnych, wolframowych. Kolejny sposób – rygorystycznie przestrzegana zasada wyłączania światła w chwili opuszczenia pomieszczenia sprawi, że jedna żarówka wystarczy na dłużej. Trzecia podpowiedź – korzystanie ze zdobyczy techniki, jak czujniki ruchu, automatyczne systemy oświetlenia czy możliwość płynnej regulacji natężenia światła również są bardzo dobrym pomysłem. Warto przemyśleć system oświetlenia – może kinkiet w danym miejscu będzie lepszym pomysłem, niż oświetlenie górne? Widzisz, jakie to proste?
